Blog

Nadczynność tarczycy u kotów, jest jednostką chorobową występującą powszechnie u kotów starszych bez względu na płeć i rasę. To przewlekłe zaburzenie, polegające na nadmiernym wytwarzaniu T3 i T4 przez gruczoł, w 90% przypadków spowodowane obecnością guza tarczycy. Zmiany rozrostowe na terenie jednego lub obu płatów tarczycy, stwarzają duże problemy w ustabilizowaniu nadczynności, zmniejszeniu wytwarzania hormonów tarczycowych, dlatego poza leczeniem farmakologicznym, zawsze należy rozważyć usunięcie płata tarczycy ze zmianą rozrostową. W badaniu histopatologicznym zmiany w ponad 95% okazują się zmianami niezłośliwymi, o charakterze rozrostu guzkowego lub gruczolaka. Po zabiegu chirurgicznym rokowanie jest dobre, ale istnieje ryzyko pojawienia się rozrostu na drugim płacie gruczołu.
Do najczęstszych zaburzeń endokrynologicznych u kotów w starszym, rzadziej średnim wieku, należy nadczynność tarczycy. Nie zaobserwowano żadnych predylekcji rasowych, tudzież płciowych, ale na pewno częściej obserwowana jest u kotów domowych, europejskich krótkowłosych. Ta częstotliwość może jednak wynikać z dużej populacji tej rasy. To wieloukładowe zaburzenie spowodowane jest nadmierną produkcją hormonów T3 i T4 na tle przewlekłego procesu na jednym lub obu płatach tarczycy. Tym procesem są przede wszystkim zmiany prowadzące do rozrostu gruczołu w postaci jednego guza lub licznych mniejszych guzków, które często są wyczuwalne palpacyjnie. W badaniu histopatologicznym najczęściej mamy do czynienia z rozrostem wieloguzkowym o charakterze gruczolaka, natomiast rak tarczycy (nowotwór złośliwy) występuje w mniej niż 5% przypadków.

Tyreotoksykoza u kota objawia się przede wszystkim chudnięciem, mimo prawidłowego, niekiedy wzmożonego apetytu. Towarzyszą temu objawy poliurii i polidypsji, niekiedy biegunka i wymioty, w związku z nerwowością i wzmożoną aktywnością. Zmienia się ogólne zachowanie kota. Pojawia się apatia, zmieniona okrywa włosowa. Objawy dodatkowe takie jak dyszenie, drżenia, kaszel, zazwyczaj związane są z wtórnym obciążeniem układu sercowo-oddechowego, obrzękami lub gromadzeniem się płynu w jamach ciała.

Czułymi badaniami wykorzystywanymi w diagnostyce nadczynności tarczycy są badania krwi oraz ultrasonografia tarczycy wraz z biopsją, która często daje odpowiedź jakie zmiany zachodzą na terenie gruczołu. Zazwyczaj w badaniach obserwujemy niewielki wzrost parametrów wątrobowych (ALT,AST,ALP), których poziom również zwiększa się przy stosowaniu leków na nadczynność tarczycy (tiamazol). Tyreotoksykoza może doprowadzić do różnego stopnia niewydolności nerek, dlatego też można zaobserwować wzrost mocznika, kreatyniny i fosforu w organizmie. Najważniejszym parametrem, jakim możemy zbadać z surowicy, jest T4 ,które w tym przypadku ulega podwyższeniu. W przypadku niejasnych wyników oznaczenia T4 w surowicy, zaleca się oznaczenie poziomu T4 i    fT4 w surowicy po 1-2 tygodniach, lecz przy użyciu zmodyfikowanej metody dializy zrównoważonej. Uzupełnieniem badań laboratoryjnych jest badanie USG tarczycy i pobranie biopsji cienkoigłowej. W badaniu ultrasonograficznym płaty tarczycy posiadają kształt wrzecionowaty, o jednorodnym wyglądzie. Echogeniczność jest mniejsza od otaczającej je przydanki, ale większa od mięśni tej okolicy (ryc.1). Wielkość u kotów jest w miarę stała i wynosi 2cm długości i 0,2-0,3cm grubości. Znalezienie zmian rozrostowych na terenie płata tarczycy zazwyczaj nie stwarza problemów. Objęte chorobą płaty są powiększone i posiadają obniżoną echogeniczność w stosunku do prawidłowego gruczołu. Wyraźne guzkowate, miąższowe zmiany (ryc.2) są często otoczone prawidłową tkanką tarczycową, a same są hipoechogeniczne w stosunku do otoczenia, dzięki czemu są wyraźnie widoczne. Biopsja cienkoigłowa wykonywana jest często bez użycia USG. Wyczuwalne palpacyjnie guzki chwyta się w palce i pobiera się materiał bez aspiracji, z wykorzystaniem igły o średnicy 0,4. Tak pobrany materiał nakłada się na szkiełko nakrywkowe i rozprowadza po nim, uzyskując preparat cytologiczny (ryc.3). Materiały zazwyczaj są bogatokomórkowe, zawierają tło krwiste, pokryte erytrocytami.

Leczenie farmakologiczne zazwyczaj przynosi dobre efekty i polega na podawaniu doustnym leków przeciwtarczycowych, ale do pewnego momentu. Leczenie chirurgiczne, polegające na usunięciu płata tarczycy objętego procesem rozrostowym, ma na celu wyleczenie choroby. Przed przystąpieniem do zabiegu konieczne jest wykonanie badania echo serca oraz wdrożenie leczenia metamizolem (zazwyczaj ok 1-3tyg), w celu wyrównania zaburzeń kardiologicznych i metabolicznych, co zmniejsza ryzyko znieczulenia.
Zabieg operacyjny polega na tyroidektomii, w celu zmniejszenia ilości wytwarzanego hormonu i nie jest zabiegiem skomplikowanym. W naszej klinice zabiegi są wykonywane powszechnie, jako metoda leczenia nadczynności tarczycy. Powikłania po zabiegu zdarzają się niezmiernie rzadko i zazwyczaj są odwracalne lub ustępują samoistnie kilka dni po zabiegu. Do najczęstszych powikłań należą: hipokalcemia, niedoczynnośc tarczycy, zespół Hornera, porażenie krtani. Najpoważniejszym skutkiem ubocznym, pojawiającym się w ciągu 24-96h, jest hipokalcemia, czyli stan, w którym poziom wapnia w surowicy dorosłego kota wynosi poniżej 8,5mg/dl. Takie zwierzę wykazuje niepokój, nerwowość, drżenia i pocieranie okolicy twarzowej, dlatego w czasie trwania zabiegu, pacjent otrzymuje preparaty wapniowe dożylnie, minimalizując ryzyko wystąpienia niedoboru tego pierwiastka po zabiegu. Pacjent zostaje wydany do domu tego samego dnia, po kilku godzinach. Zalecenia dotyczą przede wszystkim kontroli poziomu wapna w surowicy po 3-ciej dobie od zabiegu oraz poziomu hormonów tarczycy po miesiącu.

Operacyjna metoda leczenia nadczynności tarczycy ma wiele pozytywnych aspektów. Szybkie opanowanie nadmiaru hormonów w organizmie, brak konieczności codziennego podawania leku, co często przysparza właścicielom problemów. Parametry wątrobowe ulegają zmniejszeniu, dzięki odstawieniu leków na nadczynność tarczycy. Powyższe czynniki przekładają się na wyższy komfort życia kota cierpiącego na nadczynność tarczycy.

Lek. wet. spec. chirurg Jarosław Sałek